Pierwsze kościoły
Pierwsze wzmianki o parafii korczyńskiej pochodzą z roku 1506. Wiadomo też, że w roku 1509 Korczyna posiadała drewniany kościół nieznanego fundatora zlokalizowany na terenie tzw. „starego cmentarza”. Nie była to zbyt okazała budowla, ale wystarczała na ówczesne potrzeby młodej parafii.
W okresie reformacji, po przejściu właścicieli Korczyny na kalwinizm, świątynię zamieniono na zbór kalwiński kompletnie ją ogołacając z wyposażenia. Przez niemal 30 lat pozbawieni własnego Domu Bożego katolicy korczyńscy korzystali z posługi duszpasterskiej sąsiedniej parafii Odrzykoń.
W roku 1612 bogaty korczyński zagrodnik Sebastian Pelcz z własnej inicjatywy i własnym sumptem wybudował dość okazały, drewniany kościół pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła z drewnianą dzwonnicą obok i czterema dzwonami. Ta świątynia spłonęła w czasie pożaru miasteczka w roku 1807.
W roku 1812 pan na korczyńskich włościach Józef hrabia Jabłonowski ufundował dla parafii nowy, murowany kościół również pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Konsekracja tej świątyni z okazałą klasycystyczną dzwonnicą i trzema dzwonami miała miejsce dopiero w roku 1882. Stylową dzwonnicę rozebrano w roku 1934, gdyż zasłaniała fronton obecnej neogotyckiej świątyni. Wyposażenie samego kościoła było bardzo skromnie, pochodziło bowiem z ocalałej części poprzedniej strawionej pożarem świątyni, ograbionej jeszcze przez austriackich urzędników.
Końcem XIX wieku parafia Korczyna obejmowała także sąsiednie miejscowości Czarnorzeki i Węglówkę.
Obecna świątynia
Niedoskonałość konstrukcji ufundowanej przez Józefa Jabłonowskiego świątyni, liczne uszkodzenia murów, więźby dachowej i reszty substancji budowlanej powodowały konieczność jej gruntownego i kosztownego remontu. Mocno w swej kondycji nadszarpnięty obiekt nie spełniał już ambicji parafian dobrze się gospodarczo rozwijającego miasteczka oraz ich nowego duszpasterza ks. Karola Kłeczka. Wobec alternatywy: remont czy budowa nowej świątyni zdecydowano się na wybór drugiego rozwiązania tj. budowę w Korczynie nowego Domu Bożego.
Za protekcją i przy wydatnej pomocy materialnej zasiadającego na Stolicy Biskupiej w Przemyślu korczyńskiego rodaka Józefa Sebastiana Pelczara powstał w latach 1910 – 1914 obecny neogotycki „… przybytek Pana Zastępów pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Korony Polskiej, którą za Patronkę szczególną miasteczko i parafia sobie obrały”, zaprojektowany przez przemyskiego inżyniera architekta Stanisława Majerskiego.
Kamień węgielny pod nową świątynię poświęcił dnia 29 czerwca 1910, w uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła, „… przy wielkim tłumie ludu zebranego z okolicznych wsi Przewielebny Ksiądz Kanonik (Władysław) Sarna w imieniu Jego Ekscelencyi Ks. Biskupa Pelczara”.
Konsekracji nowej świątyni tuż po zakończeniu jej budowy w roku 1914 dokonał osobiście przemyski ordynariusz w latach 1900 – 1924 JE Ks. Biskup Józef Sebastian Pelczar w czasie południowej uroczystości, w której, jak zapisano w kronikach, „… nawet Żydzi ze swoim rabinem na czele uczestniczyli i oddali hołd Duszpasterzowi diecezji, witając go grupowo u bram nowej świątyni, wśród tysięcy zgromadzonych”.
Bryła świątyni składa się z korpusu zawierającego nawy przecięte transeptem, do ramion którego dobudowane są pięciokątne kaplice. Po prawej i lewej stronie prezbiterium znajdują się dwa pomieszczenia (zakrystia i kaplica Matki Bożej Częstochowskiej – dawniej tzw. „stara zakrystia”) połączone ze sobą wąskim obejściem za prezbiterium. Nad nimi znajduje się balkon zwieńczony ceglaną balustradą z przepierzeniami na szkarpach.
Główne wejście w fasadzie kościoła wieńczy ostrołukowy portal oparty na dwóch kolumnach; nad nim charakterystyczna rozeta z wizerunkiem Jasnogórskiej Pani – Królowej Polski. U zwieńczenia fasady w niszach, na neogotyckich konsolach, umieszczono figury Najświętszej Maryi Panny w królewskiej koronie i Najświętszego Serca Pana Jezusa. Po obu stronach fasady znajdują się dwie strzeliste wieże. W wyższej z nich, liczącej 56 m wysokości i służącej jako dzwonnica wiszą trzy dzwony ufundowane na cześć Świętej Rodziny przez Julię i Franciszka Wiernaszów ze Spornego zamieszkałych w Cleveland/Ohio (USA). Na elewacji kaplic posadowiono kolejno: od południa figurę św. Piotra, a od północy św. Józefa.
Zewnętrzną ścianę prezbiterium zdobi duży, kamienny wizerunek ukrzyżowanego Chrystusa z widokiem na Jerozolimę u jego stóp. Poniżej krzyża znajduje się kamienna płaskorzeźba dłuta artysty Z. Rasińskiego przedstawiająca pietę.
Wnętrze świątyni posiada trzy nawy i dwie kaplice. Nawę główną zdobią naturalnej wielkości figury Chrystusa i 12 Apostołów posadowione na drewnianych konsolach zwieńczonych również drewnianymi baldachimami, zaś nawy boczne – stylowe neogotyckie płaskorzeźby drewniane 14 stacji Drogi Krzyżowej. Nawa główna i prezbiterium zwieńczone są sklepieniami gwiaździstymi, a nawy boczne sklepieniami krzyżowymi.
Pięć znajdujących się w świątyni ołtarzy wykonano w drewnie koloru czarnego z bogatą złotą ornamentyką. Sygnowany nazwiskiem lwowskiego malarza Edwarda Lepszego obraz w głównym ołtarzu przedstawia hołd wszystkich stanów Najświętszej Maryi Pannie – Królowej Korony Polskiej. W ołtarzach bocznych umieszczono obrazy patronów poprzednich świątyń korczyńskich oraz podmioty kultu fundatora świątyni oraz parafian tj. : Świętych Apostołów Piotra i Pawła i Najświętszego Serca Jezusowego(po stronie lewej) oraz Św. Michała Archanioła i Matki Bożej Różańcowej (po stronie prawej).
W pierwszą rocznicę beatyfikacji Biskupa Józefa Sebastiana Pelczara – za życia żarliwie rozwijającego i propagującego kult Bożego Serca fundatora korczyńskiej świątyni – 2 czerwca 1992 – w ołtarzu Najświętszego Serca Jezusowego umieszczono okazały relikwiarz z jego relikwiami. 18 maja 2003 papież-Polak Jan Paweł II włączył naszego wielkiego rodaka w poczet Świętych Pańskich kościoła powszechnego.
Okazałe i unikalne witraże zaprojektowane przez Stefana Matejkę wykonała krakowska firma Żeleńskich. W swej bogatej secesyjnej ornamentyce przedstawiają one sceny z życia Najświętszej Maryi Panny oraz polskich Świętych i Błogosławionych. Fundatorami witraży byli : JE Ks. Biskup Józef Sebastian Pelczar, dziedzic Korczyny gen. Stanisław hrabia Szeptycki z rodziną oraz parafianie.
W sierpniu 1944 roku w czasie sowieckiego szturmu na Korczynę witraże uległy niemal całkowitemu zniszczeniu. Odnowiła je po wojnie ta sama firma, a prace rekonstrukcyjne sfinansowano z ofiar złożonych przez znaczące lokalne osoby publiczne, duchownych wywodzących się z Korczyny bądź aktualnie tu pracujących, lokalne firmy i instytucje oraz parafian z poszczególnych przysiółków.
Neogotycki wystrój świątyni, obok wymienionych już elementów uzupełniają: drewniana ambona koloru czarnego ozdobiona płaskorzeźbami czterech ewangelistów, cztery stylowe konfesjonały oraz okazałe dębowe stalle w prezbiterium z herbami Biskupa Józefa Sebastiana Pelczara i rodziny Szeptyckich.
Ozdobą wnętrza korczyńskiej świątyni są także monumentalne organy zbudowane z inicjatywy ks. proboszcza Stefana Dubiela w latach 1957-58 przez warszawską firmę „Kruszewscy”, które zastąpiły stary, ręcznym miechem napędzany instrument.
Naturalnej wielkości olejny portret głównego fundatora obecnego Domu Bożego w Korczynie biskupa Józefa Sebastiana Pelczara – naszego ambasadora na Dworze Opatrzności – umieszczono na tzw. „chórku” nad prawym bocznym wejściem.
W swej prawie 100-letniej historii obiekt obecnej korczyńskiej świątyni poddawany był wielokrotnie pracom remontowym i modernizacyjnym. Kolejni następcy inicjatora jej budowy ks. proboszcza Karola Kłeczka tj. ks. kanonik Stefan Dubiel i ks. prałat Stanisław Władyka – powodowani troską o powierzony ich pieczy Dom Boży, jego estetykę i dogodne warunki dla sprawowania posług liturgicznych i praktyk religijnych swoich parafian – wspierani ich ofiarnością sukcesywnie wprowadzali zarówno we wnętrzu, jak i obejściu świątyni innowacje będące rezultatem rozwoju i postępu myśli technicznej, a także zmian w sprawowaniu liturgii. Kilkakrotnie wymieniano instalację elektryczną, zradiofonizowano wnętrze kościoła, wykonano polichromię, naprawę więźby dachowej ze zmianą pokrycia z dachówki i blachy ocynkowanej na blachę miedzianą , ogrzewanie i wiele innych większych lub mniejszych, a niezbędnych remontów.
Tę przez swoich poprzedników rozpoczętą tradycję kontynuuje również obecny duszpasterz korczyńskiej parafii ks. Edward Sznaj, a zachęcani dobrym słowem i przykładem parafianie korczyńscy są zawsze, wzorem swoich zacnych przodków, gotowi groszem i ofiarną pracą wesprzeć podejmowane działania inwestycyjne czy remontowe, dla których okazją były i są wpisane tradycją w codzienność życia Kościoła i parafii uroczystości. Przekonanie, że czyniąc coś dla swojej świątyni czynimy to „ad maiorem Dei gloriam” (dla większej chwały Bożej), tkwi mocno w świadomości ponad 5 tysięcy Korczynian, których przodkowie Królową Korony Polskiej Patronką swą wybrali.
Dominująca nad okolicą okazała korczyńska świątynia – trwała materialna pamiątka po św. Józefie Sebastianie Pelczarze w jego „małej ojczyźnie” – podniesiona została w roku 2004 dekretem JE Metropolity Przemyskiego Ks. Arcybiskupa Józefa Michalika do rangi Sanktuarium swojego fundatora.
28 dnia każdego miesiąca śpieszą do niej z roku na rok coraz liczniejsze rzesze pielgrzymów i czcicieli ambasadora Korczyny na Dworze Opatrzności, by powierzyć mu swoje troski, radości i smutki bądź podziękować za wyjednane łaski i wstawiennictwo u Pana naszego i Stwórcy.
Opracowali: Zofia i Stanisław ROMANOWIE
